Vrouwen aan de top – het is al jaren onderwerp van discussie. Volgens minister Ingrid van Engelshoven, verantwoordelijk voor emancipatie, is nu het maatschappelijk moment aangebroken om door te pakken met een stevig pakket maatregelen om de achtergestelde positie van vrouwen op de arbeidsmarkt op te heffen, aldus het FD 5 april jl. Vier jaar na de inwerkingtreding van de Wet bestuur en toezicht wordt het verankerde streefcijfer van 30% bij lange na niet gehaald door het Nederlandse bedrijfsleven. Echter, een stevig pakket maatregelen (waaronder het quotum) is niet de oplossing. Het is de aanpak om de juiste bestuurder te selecteren waar we aan moeten sleutelen. Doen we dit nauwgezet, dan is een quotum nergens voor nodig.

Vrouwen in de accountancy, met name bij de grote accountantskantoren lijken eerder een andere baan te ambiëren dan door te groeien naar de rol van partner. En dat, terwijl de accountancy juist versterking met een vrouwelijke leiderschapsstijl nodig heeft.
Zowel in Nederland als wereldwijd is het aantal vrouwen aan de top van de grote accountantskantoren laag, met een percentage tussen 10 en 15. Dat lage percentage wordt vooral veroorzaakt doordat vrouwen nog weinig opklimmen naar de top, zo blijkt uit de instroomcijfers die veel beter in balans zijn. Bij de instroom is 55% man en 45% vrouw. Dit dunt dus uit naarmate de top dichterbij komt. Er is al veel gezegd en geschreven over dit verschijnsel, en de grotere kantoren zijn erop gebrand om hier verandering in te brengen. Diversiteit staat hoog op de agenda.

X The Moonshot Factory (www.x.company) is een dochterbedrijf van Google/Alphabet en maakt zogenaamde Moonshots. Een Moonshot is een baanbrekend, op geavanceerde technologie gebaseerd concept dat de potentie heeft het leven van minimaal een miljard mensen te verbeteren. Hoewel een geheimzinnig bedrijf zijn er toch enkele moonshots bekend zoals project Loon (internet vanuit de stratosfeer), project Wing (koerierservice via drones) en project Makani (vliegende windturbines). Veel projecten zijn echter geheim en halen nooit de implementatie. Deze projecten vragen veel inzet van mensen, kapitaal en middelen. Het stoppen van zo’n project vergt dus nogal wat moed. Bij X krijgen de medewerkers bij het beëindigen van een project naast een barbecue een bonus voor hun moed en inzet om een nieuwe weg te ontdekken en de wijsheid om te constateren dat dit niet de juiste weg bleek te zijn. De drempel om weer nieuwe experimenten aan te gaan blijft hierdoor laag en het betaalde leergeld is uiteindelijk een zeer interessante bijvangst.

De Tweede Kamer verkiezingen zijn in aantocht en de politieke onzekerheid is nog nooit zo groot geweest. En juist het eerstvolgende kabinet moet cruciale beslissingen nemen over de toekomst van het Nederlandse pensioenstelsel. De impact daarvan kan enorm zijn. Het aanvullend pensioenkapitaal van de tweede pijler bedraagt zo’n 1.300 miljard, twee keer het Bruto Binnenlands Product van heel Nederland. Het primaat van die tweede pijler ligt bij sociale partners, maar de politiek bepaalt de belangrijke wettelijke kaders. De keuzes die het nieuwe kabinet in 2017 maakt, hebben een groot effect op de vele kabinetten die daarop volgen en raken miljoenen (oud) deelnemers.

Employability. Een actueel thema in een periode waar mensen vervangen worden door robots. Het is een onderwerp dat me doet denken aan een van de klassiekers in mijn boekenkast: ‘On the origin of species’ van Darwin. Halverwege de negentiende eeuw kwam Darwin met zijn theorie dat soorten zich constant aanpassen en dat diegenen die dat het beste doen, het beste overleven. Hij bracht dat te berde in een tijd dat – vrij naar de Church of England – het heersende gedachtengoed van de wetenschappelijke wereld was dat ‘soorten onveranderbare delen van een geschapen hiërarchie waren’. Ook in deze tijd wordt betoogd dat werknemers zich moeten aanpassen om hun weg te vinden in de snel veranderende arbeidsmarkt. Dit keer beweegt de verandering echter niet op evolutionaire snelheid maar is sprake van exponentiële snelheid. Ook hier treffen de betogers de sceptici op hun weg, een aantal vakbonden voorop.

Het is weer bankennieuws wat de klok slaat. Met name het verdienmodel van de toekomst krijgt volop aandacht. De nieuwe voorzitters van het Sustainable Finance Lab (SFL), Peter Blom en Arnout Boot, reageren in het FD van 3 oktober jl. kritisch op de almaar toenemende regeldruk en het verregaande toezicht op de banken door toezichthouder DNB en ECB, die hen in de meest lastige bochten dwingen. Hun betoog illustreren ze met de metafoor: “Je kunt op elke hoek van de straat een stoplicht zetten, maar dan staat het verkeer altijd stil”. Blom en Boot stellen dat het toenemende toezicht een nieuw risico vormt voor de financiële sector. Dit schept een schijn van controle en een focus op microniveau in een periode waarin de banken in één van de meest roerige periodes van hun bestaan verkeren, hun hele raison d’être staat ter discussie.

Nu de stofwolken van het Brexit-debacle optrekken, kan de balans worden opgemaakt. Het is naïef om de – toekomstige – economische gevolgen van deze gebeurtenis te bagatelliseren, maar het is tegelijkertijd bijzonder gevaarlijk om die te overschatten. De afgelopen week miste ook in Nederland iedere vorm van relativering en kalmte. Zoals oud-Shell topman Jeroen van der Veer terecht stelde: misschien is Brexit over tien jaar wel een blessing in disguise.

Zojuist zijn mijn collega’s en ik teruggekeerd van een 4-daagse reis naar Singularity University met ruim 50 bestuurders, commissarissen en ondernemers uit diverse sectoren. En ondanks dat ik al een ‘believer’ was, ben ik weer met de neus op de feiten gedrukt. Twee jaar geleden was ik ook in Silicon Valley. En inderdaad, de toen aangekondigde exponentiële technologische groei heeft in alle kracht plaatsgevonden en zal zich nog verder versterken. De ontwikkelingen gaan snel, zijn onvoorspelbaar en grijpen in op alle markten.

Het inzicht dat mij het meest raakte, kwam van Amin Toufani (http://www.singularityu.org/bio/amin-toufani). Hij geeft aan dat het succesvol reageren op de grote veranderingen in de samenleving en markten drie hoofdkwaliteiten vraagt: Perceptie, Adaptie en Actie. Dalende marktaandelen zorgen vanzelf (en soms uiteindelijk) voor perceptie. En er wordt op de meeste plekken hard gewerkt dus met de actie zit het doorgaans ook wel goed. Het zwakste punt is overduidelijk de Adaptie.

Zoals ook het Financieele Dagblad berichtte, schiet het niet erg op met diversiteit in de Nederlandse boardrooms. De commissie Talent naar de Top meldt een toename, maar die is vooral te zien bij een kleine groep bedrijven. Ruim driekwart van de ondernemingen heeft een homogeen bestuur. Daar wordt echter geen genoegen mee genomen. Er blijft een streefcijfer van 30% van kracht, maar als in 2019 de ondergrens van 30% niet is bereikt, wordt een quotum ingevoerd.

Recentelijk zijn wij getuige geweest van een gevoelige nederlaag van het Nederlands elftal. Menig voetbalkenner kan dat veel beter analyseren dan ondergetekende, maar het interview met Auke Kok op Radio 1 triggerde mij. Ik zie een aantal paralellen tussen dit voetbalresultaat en de onrust op de financiële markten de afgelopen weken. De onrust wordt veroorzaakt door cijfers die er niet om liegen; een beurs die vele procenten keldert of een uitslag van 3-0 als we in het voetbalvoorbeeld blijven. Wat mij betreft raakt wat hier gebeurt aan een breder onderwerp.